سمیه کارگر
گفتار دوم: مراکز و سازمان های شیعی
مهمترین مراکز اردوزبان عبارتاند از:
1-1. فدراسیون جهانی شیعیان اثنی عشری (خوجه)
2-1. مرکز شیعیان اثنی عشری / محفل علی (ع)
6-1. بنیاد (موسسه) آموزشی – پژوهشی العصر (لندن)
7-1. «مرکز المهدی» (شهر گلاسکو)
8-1. «جوانان شیعه» (شهر بیرمنگهام)
9-1. اداره معارف اسلام (بیرمنگهام)
4-2. حسینیه الرسول الاعظم (لندن)
7-2. سازمان جهانی اهل بیت «علیهم السلام» (رابطه اهل بیت الاسلامیه العالمیه)
2-3. کانون توحید اسلامی (لندن)
3-3.«مرکز المهدی» (شهر گلاسکو)
5-3. مرکز اسلامی انگلیس (لندن)
مهمترین مراکز دینی و شیعهشناسی بریتانیا عبارتاند از:
امروزه، تشیع در سراسر دنیای کنونی گسترده شده و کشور انگلستان از کشورهایی است که جمعیتی از شیعیان را در خود جای داده است. آنچه در این نوشتار میآید، آشنایی با مراکز و مؤسسات شیعیان در این کشور است. بر اساس مهمترین یافتههای این تحقیق، جمعیتی دویست هزار نفری از شیعیان در بریتانیا زندگی می کنند، بخش اعظم آن ها را قشر جوان تشکیل می دهد که در آن جا متولد شده اند، در حالی که والدین و نیاکان اغلب آنان از مناطق شبه قاره هند (شامل هند، پاکستان، بنگلادش)، خاورمیانه (از جمله ایران) و آفریقا به بریتانیا مهاجرت کرده اند. بیشترین حوزه فعالیت ایشان در زمینه فرهنگی بوده که متعلق به شیعیان هندی است، اگر چه شیعیان عربزبان و ایرانیان نیز در آنجا برنامه های فرهنگی خاص به خود را دارند.
جهان تشیع به عنوان عضوی موثر در پیکره امت بزرگ اسلام و با توجه به شرایط موجود و وضعیت کنونی که در آن به سر می برد نیازمند یک بازشناسی محققانه می باشد تا با شناخت توان و پتانسیل آن بتوان گام هایی را در جهت ارتقاء بینش فرهنگی و نشر معارف بر حق آن برداشت و برای ایجاد ارتباط سالمی بین این عضو موثر و جهان اسلام اقداماتی را شکل داد.
از مولفه های مهم در این امر، برنامه ریزی، تجزیه و تحلیل و بررسی جوامع مذهبی و دینی شکل گرفته در گذر زمان و تاریخ در مناطق مختلف جغرافیایی با گرایش های فرهنگی متفاوت می باشد، همچنین آگاهی پیدا کردن از علل و موجبات پیدایی و رشد و تکوین اولیه آن، رویداد ها و حوادث مترتبه بر آن، شخصیت ها و گروه های موثر و شناخت فرقه های مختلف آن و در نهایت استمرار تاریخی آن می باشند. به همین منظور برای درک صحیح از چگونگی گسترش تشیع در جهان و بالاخص در کشور مورد بحث انگلستان و در راستای معرفی چهره و سیمای واقعی پیروان اهل بیت (ع) در این کشور، نگارنده اقدام به نگارش این مجموعه بر اساس اطلاعات گرد آوری شده نموده است.
پیش از هر چیز آشنایی با وضعیت عمومی شیعیان در این کشور ضروری مینماید.
آمار دقیقی از جمعیت شیعیان بریتانیا وجود ندارد اما ارقام و آمار موجود حاکی از آن است که حدود دویست هزار نفر شیعه در بریتانیا زندگی می کنند، بخش اعظم آن ها را قشر جوان تشکیل می دهد که در آن جا متولد شده اند، در حالی که والدین و نیاکان اغلب آنان از مناطق شبه قاره هند (شامل هند، پاکستان، بنگلادش)، خاورمیانه(از جمله ایران) و آفریقا به بریتانیا مهاجرت کرده اند.
اولین گروه مهاجر به بریتانیا مسلمانان دریانورد یمنی بوده اند[1]. که بعد از افتتاح کانال سوئز در سال 1869 در ساحل شمال شرقی انگلستان سکنی گزیدند، در میان آنان شیعیان اسماعیلیه و صوفیه و اندکی زیدیه بودند. بیش از نیمی از جمعیت شیعیان بریتانیا در شهر لندن (پایتخت) و اطراف آن زندگی می کنند و ما بقی بیشتر در شهر های منچستر (حدود 25 هزار نفر)، بیرمنگهام (حدود 12 هزار نفر)، گلاسکو(حدود 6 هزار نفر)، نیوکاسل (حدود 1500 نفر)، و ادینبرو (حدود هزار نفر) زندگی می کنند.
با توجه به تحقیقات به عمل آمده شیعیان در بریتانیا در اقلیت مطلق هستند. از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران و انتشار تفکر انقلابی آن در جهان اسلام، جامعه شیعیان انگلستان زیر ذره بین مقامات امنیتی این کشور قرار گرفت. این موضوع در زمان فتوای امام خمینی علیه سلمان رشدی، کاملاً آشکار شد، زیرا به محض صدور آن فتوا، صدها ایرانی از انگلستان اخراج شدند،[2] در عین حال، جوانان شیعه بسیار تحت تأثیر انقلاب اسلامی ایران و افکار امام خمینی، دکتر شریعتی و استاد مطهری قرار گرفتند.
شیعیان نسبت به دیگر فرقه ها از نظم اجتماعی و گروهی بیشتری برخوردارند.[3] در دو دهه اخیر جمعیت شیعیان به نسبت سایر اقلیت های مذهبی و نژادی و خصوصاً نسبت به شهروندان سفید پوست بومی بریتانیا افزایش بیشتری داشته است. ضمن اینکه سازمان ها و مراکز و تشکل های اجتماعی پیروان اهل بیت نیز، افزایش قابل ملاحظه ای یافته اند.
این سازمان ها در دهه های اخیر به موازات سایر سازمان ها – و همدوش آنان – توانسته اند برخی از امتیازات اجتماعی و سیاسی شهروندان بریتانیایی برخوردار شوند.
در مقایسه سازمان های مذکور می توان آنها را بر اساس اصالتهای قومی و تبار کشوری که از آن به بریتانیا مهاجرت کرده اند دسته بندی کرد. در این دسته بندی سازمانهای : «هندی- آفریقایی تبار» بالاترین میزان از نظر تعداد و اعضاء و برتری تشکیلات، را به خود اختصاص داده اند و در مراحل بعدی سازمانهای پاکستانی و هندی تبار به خاطر قدمت حضور، دارای نفوذ بیشتری در موسسات دولتی بریتانیا هستند؛ سپس مهاجرین خاورمیانه ای خصوصاً عراقی، ایرانی و لبنانی قرار می گیرند. البته از نظر اجتماعی، نسل دوم مهاجرین یاد شده با بحران هویت فرهنگی خود و کشور میزبان رو به رو شده است، با این حال موسسات و مراکز شیعی (خصوصاً تحت تأثیر انقلاب اسلامی ایران) با فعالیت های حساب شده و آگاهانه توانسته اند تأثیر قابل توجهی در مقابله با آن بحران و حفظ هویت فرهنگی- مذهبی جوانان داشته باشد.
شیعیان بریتانیا با توجه به گروه اجتماعی و تبار و قومیت خود دارای موقعیت های اقتصادی متفاوتی هستند.
همچنان که در بحث پیشین ذکر شد، گروه ها و سازمان های آفریقایی هندی- پاکستانی تبار به دلیل اقامت طولانی تر از سایر گروه ها از وضعیت اقتصادی مطلوب تری برخوردارند، به طوری که برخی، در سازمان های اقتصادی دولتی نفوذ بیشتری دارند و برخی نیز دارای موسسات اقتصادی و بازرگانی خصوصی هستند.
در دسته بندی اقتصادی، شیعیان بریتانیا به طور کلی به چهار دسته تقسیم می شوند[4]. چهل و پنج درصد آن ها در موسسه های وابسته به دولت (نظیر شرکت ها و بانک ها) مشغول به کار هستند، چهل در صد به کارهای آزاد تجاری یا خدماتی با درآمد های کم یا متوسط اشتغال دارند و یک درصد آن ها بیکارند و فقط پنج درصد آنان به کارهای صنعتی، بازرگانی و یا حق العمل کاری با در آمد مطلوب می پردازند.
در بریتانیا حدود یکصد مسجد، مرکز اسلامی و سازمان شیعه وجود دارد که اغلب در شهر های بزرگ آن کشور (نظیر لندن، بیرمنگهام، منچستر، گلاسکو، لستر، کاردیف، لیدز، شیفیلد و ادینبورو) قرار گرفته اند.
نیمی از مراکز، مساجد و سازمان های یاد شده در شهر لندن ایجاد شده اند که با توجه به زبان و قومیت اعضاء آن ها به سه دسته عمده تقسیم می گردند:
مراکز عرب زبان ها: نظیر مجمع اهل بیت (ع)، مسجد امام حسین (ع)، مرکز اسلامی وابسته به حزب الدعوه عراق، موسسه خیریه آیت الله خویی، انجمن جوانان مسلمان (عراقی)، منظمه العمل، مرکز اسلامی سید حسین صدر، حسینیه المصطفی، دارالحکمه، موسسه برادران (عراقی)، المجاهد، حسینیه رسول الاعظم (ص)، المعهد الاسلامی، دار الاسلام، حرکت آزادیبخش بحرین، جوانان شیعه (شهر بیرمنگهام).
مراکز اردو زبان ها: عمدتاً شامل اداره خیریه جعفریه، محفل علی (ع) (مرکز شیعیان اثنی عشری)، حسینیه استنمور (جماعت خوجه)، مرکز حیدری، اسلامیک میشن، انجمن جعفریه و اتفورد، بنیاد سکینه، مرکز آموزش اسلامی شیعه، شورای جهانی امور امامیه، مرکز المهدی (گلاسکو).
مراکز فارسی زبان ها:[5] مرکز اسلامی انگلیس، کانون توحید اسلامی، مجمع اسلامی جهانی، مرکز الهدی (گلاسکو)[6] حسینیه (شهر نیوکاسل)، مرکز اسلامی (شهر منچستر).
شایان ذکر است که اکثر مراکز فوق توسط هیئت امناء اداره می شوند و معمولاً امام جماعت از طرف هیئت امناء برای مدتی محدود منصوب و استخدام می گردد. در ادامه تحقیق با توجه به اطلاعات حاصله به بررسی بعضی از این مراکز و فعالیت هایشان خواهیم پرداخت.
خوجه ها مسلمانان شیعه اثنی عشری هستند که خاستگاه آن ها مناطق شهر سند و ایالت گجرات هند است. کلمه خوجه از واژه خواجه زبان فارسی به معنای فرد محترم و متشخص گرفته شده و آن لقبی بود که پیر صدرالدین که پیری از صوفیان ایرانی و فرقه نزاری از شعبات مذهب اسماعیلیه بود به گروندگان خود می داد. پیر صدرالدین سال ها در بین ملاکین متمول هند به نام تاکرس زندگی و اعتقادات آن ها را مطالعه می کرد. تاکرسی ها معتقد بودند که خدا (ویشنو) در نه حالت در این جهان ظاهر شده است و آن ها منتظر ظهور حالت دهم بودند. پیر صدرالدین کوشید آن ها را قانع کند که حضرت علی (ع) دهمین تجسم از ویشنو است. وی موفق شد آن ها را به آئینی به نام sat panth یا مسیر حقیقت که آمیخته ای از اعتقادات هندو ها و صوفیان بود گرایش دهد. پس از صدرالدین جانشینان وی نیز فعالیت های تبلیغی مشابهی نمودند و به تدریج فرقه اسماعیلیه نزاری رواج یافت. با مهاجرت آقاخان اول در نیمه اول قرن نوزدهم از ایران به هند فرقه اسماعیلیه نزاری رونق یافته و کتاب مذهبی Das Awtar کتاب اصلی پیروان اسماعیلیه شد. طبق اسناد موجود از سال 1847 خوجه ها از اختلاف بین تشیع و تسنن آگاهی یافته و به دنبال دعوت آقاخان اول (آقاحسن علی شاه) در سال 1861، خوجه ها مذهب تشیع را پذیرفتند و آئین های شیعی را که خصوصاً در مراسم عزاداری سالار شهیدان متجلی تر بود به جای آوردند.
بنا به تقاضای عده ای از خوجه ها از مجتهدی به نام شیخ زین العابدین مازندرانی در نجف، یک روحانی به نام (ملا قادر حسین) به هند عزیمت و مدرسه ای برای تدریس اصول اسلامی و عقاید تشیع تأسیس نمود.
جذب جوانان خوجه به این مرکز موجب اختلاف آنان با اکثریت که پیروان آقاخان بودند شد تا جایی که فشار روز افزون به آن ها موجب شد که حدود سال 1900 و پس از بیست سال مناقشه، این جماعت زادگاه خود را ترک گفته و با مشقت فراوان راهی شرق آفریقا شدند.
خوجه ها با تلاش و پشتکار توانستند به تدریج وضعیت معیشتی خود را بهبود بخشیده و فعالیت های مذهبی خود را در کنار کار و تحصیل سامان بخشند. استقلال و تجزیه هند در سال 1947 موجب شد شماری از خوجه ها به پاکستان مهاجرت نمایند.
در حال حاضر حدود 125000 نفر شیعه خوجه در مناطق مختلف جهان زندگی می کنند. شمار کثیری از آن ها در هند و پاکستان و جمعیتی در شرق آفریقا و تعدادی خانوار در ایران و کشورهای عربی خلیج فارس سکونت دارند.
تا سال 1956 میلادی دانشجویان شیعه ای که از شرق آفریقا و جنوب غربی آسیا برای ادامه تحصیل به انگلستان می آمدند فاقد مکان خاصی برای اجتماع و برگزاری مراسم عادی خود بودند. این نیاز به تدریج آن ها را به انسجام بیشتر و اهتمام به داشتن انجمن و مرکز واحدی سوق داد.
نخستین انجمن شیعیان اثنی عشری (خوجه) در لندن به طور رسمی، در سال 1972 تأسیس شد.
همزمان پس از اخراج آسیائیان از اوگاندا (1972) جمعی از خوجه های مقیم آن کشور راهی بریتانیا شدند. این گروه در شهر های مختلف به ویژه لندن، بیرمنگهام و منچستر سکنی گزیدند. جماعت لندن با خریداری ساختمان یک کلیسای قدیمی در منطقه همراسمیت نخستین حسینیه خوجه ها را در لندن افتتاح کردند. این جماعت با فعالیت گسترده و به عنوان یکی از پیشروان تشکیل فدراسیون جهانی شیعیان خوجه به خرید املاکی در مناطق مختلف و تأسیس مراکز فرهنگی و آموزشی اقدام نمود. در سال 1974 اساسنامه جمعیت خوجه ها به تصویب رسید و جواد نقوی به عنوان اولین رئیس تشکیلات برگزیده شد.
خوجه ها با توزیع جمعیتی در شهر های مختلف به تشکیل «جماعت» در آن شهر ها اقدام نمودند و هر یک با برخورداری از امکانات و حمایت های مادی و معنوی به پیشرفته ترین سازمان اسلامی شیعی تبدیل شدند. تأسیس مراکز فرهنگی، مسجد، کتابخانه، غسالخانه و برگزاری سمینارهای متعدد در زمینه های مذهبی، اجتماعی، حقوقی و فلسفی از جمله فعالیت های این مراکز است.
در حال حاضر رئیس فدراسیون جهانی خوجه ها آقای دکتر احمد حسام است. نشانی الکترونیکی شیعیان خوجه www.wolde-federation.org می باشد[8].
مرکز شیعیان اثنی عشری «محفل علی (ع)» که در غرب لندن قرار دارد اکثراً از مسلمانان شیعه تحصیل کرده تشکیل یافته و در جذب جوانان نیز موفق بوده است.
گروه فوق، گاهنامه ای شامل مطالب مذهبی، اجتماعی و سیاسی منتشر می کند و به مناسبت های مختلف مذهبی نمایشگاه عکس، کتاب و نقاشی برگزار می کند.
« محفل علی (ع)» جمعیتی است متدین و متشرع و اکثر اعضاء آن از طرفداران انقلاب اسلامی هستند و امام خمینی (ره) را به عنوان ولی فقیه مسلمین می شناسند. همگام و هماهنگ با انقلاب اسلامی حرکت می کنند و خود را جزیی از آن می دانند. در محفل علی (ع) همه شب نماز جماعت برگزار می شود، علاوه بر آن شب های جمعه دعای کمیل، در مناسبت های مختلف (از جمله اعیاد، ایام عزا و ماه رمضان و محرم) جلسات ویژه برگزار می شود و حضور خواهران، در جلسات عمومی بسیار چشم گیر است.
این مرکز علاوه بر محل عبادت، به صورت کانون فعالیت های فرهنگی، ورزشی و ادبی در آمده است:؛ دوره های آموزشی قرآن، زبان عربی و فارسی در سراسر سال تشکیل می شود.
البته برخی از جوانان محفل علی (ع) از نظر سیاسی بی طرف می باشند و از نظر مذهبی پیرو آیت الله خویی هستند. « محفل علی (ع)» به وسیله شیعیان پاکستانی مقیم لندن (خوجه) اداره می شود[10]. و مسئول اجرای برنامه های مذهبی آن فردی روحانی عراقی به نام «شیخ محمد رضا الاسدی» است. از نظر ترکیب جمعیتی و انسجام عمومی گروه «محفل علی (ع)» شکیل تر از سایر گروه ها به نظر می رسد و رهبری آن در فعالیت های اجتماعی به دست جوانان پر شور طرفدار انقلاب اسلامی ایران و نیز آگاه به مسائل روز افتاده است.
حسینیه «امامباره» به گروه دیگری از شیعیان محله استانمور (واقع در شمال غربی لندن) که خوجههای دارای اصالت هندی هستند، تعلق دارد. این گروه با پای بندی شدید به رعایت تشریفات و آداب دینی و مذهبی، بر حفظ تعصبات و رسوم قومی خوجه نیز اصرار می ورزند.
جماعت مذکور در مقایسه با سایر گروه های شیعی بریتانیا دارای برنامه های منظم تر و امکانات بهتری هستند و با توجه به استقرار حسینیه فوق در حومه لندن از فضای وسیع و امکانات بسیار خوبی برخوردار است[11].
مسجد جعفریه، مسجد حیدریه و مجتمع بزرگ «اسنن»[12] از جمله سایر مراکز فعالیت گروه فوق الذکر به شمار می رود[13].
افراد این مرکز بیشتر پاکستانی و هندی هستند و امکانات لازم را برای برقراری نماز های جماعت و کنفرانس دارند.
جامعه علما و ائمه جماعات مساجد شیعه شبه قاره (هند، پاکستان، کشمیر ) تبار مقیم بریتانیا با عضویت در این مجلس در همایش های گوناگون شهر های مختلف انگلستان شرکت می کنند. آقای ظفر عباس، سرپرستی جامعه فوق را به عهده دارد.
این موسسه در سال 1369 به وسیله حجه الاسلام سرور سبزواری به منظور شناساندن تشیع و آموزش مبانی اسلامی تأسیس شده است. ایشان همه ساله تعدادی از جوانان اروپایی و آمریکایی را در قالب اردوهای آموزشی و پژوهشی برای دیدار از مراکز فرهنگی، تبلیغی و آموزشی جمهوری اسلامی ایران به این سرزمین گسیل می دارند.
موسس این تشکیلات آقای «ساداتیان» و پنج نفر از دانشجویان پاکستانی بودند. این مرکز در زمینی که قبلاً متعلق به یهودیان بوده خریداری و تأسیس شده است، دارای حسینیه و کتابخانه است، محلی مناسب برای فعالیت های فرهنگی و تبلیغی است و به همین خاطر می توانند با تلاش برخی از ائمه جمعه و همکاری های لازم از آن مکان برای رساندن «آوای انقلاب اسلامی و اسلام حقیقی» بهره جویی کنند.
مرکز فوق را جوانان شیعه خوجه منطقه «بیرمنگهام» در «پیتربور» به وجود آورده اند ، که شامل یک حسینیه است و در واقع تشکیلات مرکزی شیعیان آن شهر است. فعالیت عمده این تشکیلات شامل برپایی مجامع، تهیه و تنظیم نشریه ای است که به بررسی مشکلات جوانان و معضلات غرب می پردازد.
این مرکز به وسیله شیعیان پاکستانی مقیم بریتانیا تأسیس شده است تا از آن به عنوان پایگاهی برای فعالیت های تبلیغی و ارشادی به شرح ذیل استفاده شود: آموزش مسائل مهم دینی و اعتقادی به کودکان و نوجوانان، برگزاری مراسم و شعائر دینی و مذهبی به سرپرستی «حجه الاسلام بشیری» که از مرکز اعزام شده است.
مهمترین مراکز عربزبان شیعی در انگلستان عبارتاند از:
موسسان آن آقایان بحر العلوم، سیدخلیل طباطبایی و گروهی از خانواده آیت الله حکیم (ره) میباشند. مجمع فوق با مجلس اعلای عراق همکاری دارد، انقلاب اسلامی را قبول دارد ولی مستقیما وارد مسائل سیاسی نمی شود. در پی فعالیت رو به افزایش « مجمع جهانی اهل بیت » در جمهوری اسلامی ایران، مجمع اهل بیت (ع) در لندن به حرکت خود سرعت فزاینده بخشیده است.
مجمع اهل بیت (ع) که یک مجمع اتباع عراقی است، در اکثر نقاط دنیا خصوصاً آفریقا و کشورهای جنوبی حاشیه خلیج فارس فعال است. بودجه آن از منابع مالی عراقی های ثروتمند و متمکن مقیم کشورهای عربی (نظیر بحرین) تأمین می شود، تا شیعیان کشورهای مذکور را تحت پوشش خود قرار دهد.
این گروه غالباً عراقی و پیرو «حزب الدعوه» هستند ولی از نظر سیاسی رهبری ایران را قبول دارند و در تجمعات و گردهمایی دانشجویان مسلمان ایرانی شرکت می کنند. این جمعیت دو نشریه (به زبان انگلیسی و عربی) انتشار می دهند.
این حزب را حدود چهل سال قبل توسط برخی از دانشوران به رهبری «آیت الله محمد باقر صدر» که رژیم عراق او را به شهادت رساند تأسیس گردید. این حزب از زمان تأسیس تاکنون از طریق مسالمت آمیز بر علیه دیکتاتوری و جهت بهبود وضعیت مردم عراق مبارزه کرده است. به گفته دکتر عباس حیدر سخن گوی حزب، در انگلستان ؛ شورای فرماندهی انقلاب رژیم عراق در 31 مارس طی حکم 431 علیه کسانی که با حزب الدعوه ارتباط داشته یا به آن متمایل بوده و یا از آن حمایت کردند اقدام به صدور حکم مرگ نمود ؛ که در نتیجه آن حدود پنجاه هزار نفر از فعالان تسویه شده و 250 هزار نفر به اتهام ارتباط با حزب دستگیر شدند.
حزب الدعوه در مرام نامه خود بر استفاده از ابزار صلح آمیز برای نیل به اهداف تأکید نمود و با هر گونه بمب گذاری و هواپیما ربایی که مردم بیگناه در آن قربانی می شوند مخالفت کرد.
در حال حاضر مرکزیت این حزب در لندن است و آقای «موسوی نیا» از اعضا فعال و سرشناس این حزب است و حسینیه المصطفی مرکزی برای فعالیت « حزب الدعوه» عراق است.
انجمن جوانان مسلمان نیز وابسته به حزب الدعوه عراق است و سازماندهی آن توسط «مولوی شاهی» (مقیم لندن) صورت گرفته است. فعالیت آن ها در زمینه برگزاری مجامع سیاسی و سخنرانی است.
اعضای آن از جوانان دانشجو و عادی تشکیل یافته، و انجمن موضع ضد رژیم صدام (عراق) را دارد.
این مرکز از طرف آقای «سید محمد شیرازی» اداره می شود.
موسسه خیریه است که به هدف تبلیغ تفکرات اسلامی و ارزش های شیعه به وسیله هیات سه نفره «بحرینی» اداره می شود. این موسسه از کتابخانه و مکانی برای برگزاری مراسم هفتگی مذهبی و سخنرانی نیز برخوردار است.
این موسسه در روز عید سعید غدیر خم، شنبه 30 خرداد 1371 در ناحیه ای در شمال شهر لندن (منطقه کیلبرن) افتتاح شده است. مرکز فوق قبلاً کلیسا بوده و پس از تعمیرات اساسی به وسیله بنیاد خیریه آیت الله خویی تبدیل به تالاری زیبا و جدید برای سخنرانی و برنامه های مذهبی می گردد.
مهمترین برنامه های اولیه این مرکز اجرای مراسم مذهبی (نماز جمعه، دعای کمیل، برپایی اعیاد و سوگواری های مذهبی)، تربیت و اعزام مبلغان مذهبی بوده است[14]. موسسه فوق به وسیله آقای سید مجید خویی (فرزند مرحوم آیت الله خویی) اداره می شود[15].
در نشریه ای تحت عنوان «موسسه الامام الخویی الخیریه»[16] پس از ذکر نام «سید ابوالقاسم الخویی» به عنوان مرجع بزرگ یکصد و پنجاه میلیون شیعه جهان، به شرح اهداف، برنامه ها، فعالیت های داوطلبانه آن موسسه در سطح بین المللی به شرح ذیل می پردازد:
«فعالیت ها و برنامه های خیریه موسسه نه تنها محدود به اقلیت شیعه یا گروه خاصی نمی شود، بلکه سایر افراد و گروه های جامعه را که بخواهند برای مدارس، دارالایتام و کتابخانه هایشان از برنامه های خیریه آن موسسه استفاده کنند، شامل حال آنان نیز می گردد.
از آنجا که بر اساس سنت و مذهب، «موسسه الخویی» بر تعلیم و تربیت و تعاون اجتماعی تأکید دارد، ایفاء نقش اجتماعی آن در مواقع بحرانی و در مناطق محروم روشن تر است.
برنامه تأمین مسکن[17] برای روستاییان، افراد بی خانمان و دایر ساختن درمانگاه رایگان در ایران، هند و پاکستان برای عموم، از جمله برنامههای اجتماعی این موسسه است. ایجاد دارالایتام برای کودکان بی سرپرست لبنانی در بیروت، برنامه توزیع مواد غذایی رایگان- از سال 1987- برای مردم محروم لبنان و تهیه پناهگاه و اسکان آوارگان جنگ خلیج فارس در عراق به همراه کمک های مالی، خدمات بهداشتی و سایر کمک های ضروری به آنان، گوشه ای از برنامه کمک رسانی و اسکان آن مرکز است.
با اشغال خاک افغانستان توسط روس ها، و سپس بحران جنگ داخلی آن کشور، «بنیاد الخویی» کمکهای خود را به اردوگاه های پناهندگان افغانی در ایران، پاکستان و منطقه پنجاب رسانده است.
در جریان جنگ هشت ساله ایران و عراق موسسه خویی نقش مهم بشر دوستانه ای ایفا کرده است.
برای مثال اقدام برای ساختن مسکن برای بیش از دو هزار خانواده عراقی در بصره (که خانه هایشان در جریان بمباران از بین رفته و یا کمک های مالی برای تأمین مسکن هزاران ایرانی را- در خلال جنگ- می توان ذکر کرد.
در جریان تهاجم عراق و اشغال کشور کویت و سپس جنگ خلیج فارس «بنیاد الخویی» به هزاران آواره ای که به دلیل فقدان مدارک ابراز هویت نتواستند از سفارتخانه هایشان در کشورهای ایران، سوریه و امارات متحده عربی، کمک بگیرند، یاری کرده است. در ده سال گذشته در جریان سیل بنگلادش، زلزله ایران، و آب گرفتگی زمین های هندوستان (در اثر باران بی وقفه)، کمک رسانی قابل ملاحظه ای داشته است.
افزون بر آن، این مرکز برنامه های آموزشی بین المللی شامل تأسیس مدارس، کتابخانه و مراکز مطالعات و تحقیقات در نقاط مختلف جهان را نیز در دستور کار خود قرار داده است.
برای مثال مراکز اسلامی لندن و نیویورک که شامل کتابخانه و مدارس ابتدایی و متوسطه است.
همچنین برنامه های مشابهی در مونترال (کانادا) دیترویت(اتازونی) و بیرمنگهام (بریتانیا) در دست اقدام دارد.
موسسه الخویی مبادرت به تأسیس دو دانشگاه بزرگ اسلامی در شهر های اسلام آباد (پاکستان) و بمبئی (هند) کرده است که هزاران محصل در سطوح ابتدایی و متوسطه و عالی را در بر می گیرد، ضمن اینکه سی هزار طلبه علوم دینی در قم (ایران) دارد. همچنین در سایر کشور ها (نظیر تایلند، مالزی، و کنیا) مراکز آموزشی و کتابخانه ای ایجاد کرده است.
این بنیاد توجه خاصی به توسعه مهارت های فنی دارد، به همین دلیل با مراکز و موسسات فنی و حرفه ای همکاری نزدیک دارد؛ برای مثال در هندوستان یک مرکز کامپیوتری راه اندازی کرده است. و در راستای تأمین مسکن، ارتباط نزدیکی با «مرکز بین المللی مطالعات فنی» (که با یونسکو همکاری دارد) بر قرار کرده است.
شایان ذکر است که ادارات مرکزی بنیاد الخویی، مرکز اسلامی، و دو مدرسه دخترانه و پسرانه همگی در شهر لندن قرار دارند. علاوه بر آن ها در شهر «اسوان سی»[18] برای رفع نیاز های جامعه، مجتمعی فرهنگی، اجتماعی و مذهبی، دایر کرده است.
این سازمان که مرکز آن در لندن می باشد، آغاز پخش اطلاعات متعلق به اهل بیت علیهم السلام و علوم و معارف آن ها در زمینه های مختلف و همچنین اطلاعات مربوط به پیروانشان را از طریق شبکه کامپیوتری اطلاع رسانی بین المللی « اینترنت» نموده است.
مطالب پخش شده از طریق شبکه شامل متن و ترجمه قرآن کریم به شش زبان (عربی، انگلیسی، اندونزیایی، ترکی، مالایایی) و احادیث نقل شده از حضرت پیامبر اکرم (ص) از طریق فرق اسلامی و نهج البلاغه از حضرت امیر المومنین علی بن ابیطالب (ع) و مطالب متعلق به زندگی نامه معصومین چهارده گانه و غیره می باشد.
در این باره تعدادی از کارشناسان مطالبی را گردآوری، فهرست بندی و با استفاده از اطلاعات جمع آوری شده شروع به تغذیه این شبکه بین المللی نموده اند. این اطلاعات تحت عنوان «WABIL – NET» به ثبت می رسد. همچنین این سازمان جهانی اهل بیت (علیهم السلام) از متخصصان و کارشناسان مختلف جهت شرکت در گردهمایی بررسی طرح و راه اندازی شبکه اطلاع رسانی جهانی اهل بیت که نام «WABIL – NET» می باشد، دعوت به عمل آورد. پروژه مزبور درها را برای نشر و ترویج رهنمود های گهربار و معارف ارزنده اهل بیت (علیهم السلام) در سطح جهانی از طریق شبکه کامپیوتری بین المللی اینترنت که تعداد مشترکان آن به بیست میلیون مرکز، موسسه، دانشگاه و افراد می رسد باز می کند.
این گرده همایی روز 1/7/1995 میلادی در لندن برگزار گردید و طی آن چگونگی کار این شبکه و روش استفاده از آن تشریح شد.
ضمناً سازمان جهانی اهل بیت (علیهم السلام) از پیروان دلسوز اهل بیت (علیهم السلام) در همه کشور های جهان خواست اطلاعات مفید و مطالب ارزنده خود را به این شبکه ارسال نماید تا راه خود را به برنامه های اطلاع شبکه جهانی اینترنت باز کند[19]. ضمناً در سی ام ماه مه 1995 رادیوی پیروان اهل بیت (علیهم السلام) در انگلیس آغاز به کار نمود. این رادیو که تحت نام «Radio- Divine» تأسیس گردید، بر موج اف- ام به مدت 24 ساعت در روز شروع به پخش برنامه کرد. برنامه های پخش شده از طریق رادیو شامل مطالب ارزنده ای می شود که شنوندگانش را با قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام و جایگاه آن ها در اسلام و رهنمود های ایشان آشنا می سازد. علاوه بر این، ده ها سخنرانی و مجالس عزاداری حسینی و سخنرانی های شخصیت های اسلامی پخش می گردد و گاهی نیز برخی از مراسم اسلامی به طور مستقیم از شهر های مختلف اروپایی منعکس می نماید. رادیو مزبور همه روزه سخنان دبیر کل سازمان جهانی اسلامی اهل بیت (علیهم السلام) را پخش کرده و پاسخ آنان به سوال ها و استفتاء های شرعی شنوندگان نیز مستقیماً به سمع آن ها می رساند.
مهمترین مراکز فارسیزبان شیعی در انگلستان عبارتاند از:
مجمع جهانی اسلام در سال 1974 میلادی (1352 ش) بنابر دستور مرحوم حضرت آیة الله العظمی گلپایگانی (ره) و با هدف نشر فرهنگ اسلام و آشنایی عموم با مذهب تشیع و رسیدگی به مشکلات دینی مسلمانان به ویژه شیعیان مقیم انگلستان توسط مرحوم حجة الاسلام آقای حاج سید مهدی فقیه موسوی گلپایگانی در لندن تأسیس شد.
این مرکز از دیرینه ترین مراکز رسمی اسلامی و شیعی در اروپا محسوب می گردد. فعالیت های مجمع بر حول سه محور عمده دور می زند:
1- ترویج و تبلیغ آیین مبین اسلام و مذهب حقه شیعه اثنی عشری؛ مجمع با بذل اهتمام به برگزاری مجالس در ماه های محرم، و صفر و رمضان و برپایی مناسبت های مختلف و دعوت از شخصیت های برجسته و علما و فضلای فرهیخته یکی از مهم ترین و فعال ترین کانون های شیعی در اروپا و به ویژه در انگلستان شمرده می شود و ده ها هزار ایرانی و دیگر شیعیان ساکن لندن از پرتو تلاش های مجمع در طول سال برخوردار می باشند.
2- فعالیت های آموزشی و تربیتی مجمع که شامل بخش ها و برنامه های مختلف به ترتیب زیر است:
- کتابخانه تخصصی با دارا بودن حدود بیست هزار نسخه کتاب به زبان های مختلف
- تشکیل مدرسه قرآن و عترت جهت آموزش قرآن و اصول عقاید، احکام و همچنین آموزش زبان فارسی
- برپایی کلاس های آموزشی مخصوص بانوان
- نشر عناوین و موضوعات دینی و اجتماعی در میان مراکز علمی و دانشگاهی از طریق پست الکترونیک
- راهنمایی حجاج و زائران خانه خدا، چاپ، توزیع و آموزش مناسک حج
- برگزاری نماز جمعه، و ایراد خطبه نماز به سه زبان فارسی، عربی، انگلیسی
در واقع این مجمع تنها محل برگزاری نماز جمعه شیعیان در انگلستان می باشد.
- تشرف بیش از 1800 نفر از ملیت های مختلف به دین اسلام در سآیة ارشادات و تلاش های مجمع
- تلاش در مسائل اجتماعی و مردمی و خدمت به عام که در این مورد می توان به کمک و یاری بیماران، مساعدت به نیازمندان و حل مشکل مالی آن ها (از جمله مسافران و دانشجویان شیعه)، تشویق افراد متمکن و علاقمند به همیاری و تقویت صندوق قرض الحسنه مجمع، حل و فصل امور خانواده ها و تلاش در جهت کاهش اختلافات خانوادگی و خصوصاً طلاق، یاری رسانی در حوادث ناگهانی در این خصوص قابل ذکر است که در مصائب و حوادث طبیعی مجمع از پیشگامان یاری رسانی به هموطنان آسیب دیده و پس از وقوع زلزله در شهر بم نسبت به تأسیس مرکز نگهداری کودکان یتیم و بی سرپرست اقدام کرده است.
«کانون توحید اسلامی» در واقع همان «انجمن اسلامی دانشجویان» است که متشکل از دانشجویان مسلمان ایرانی فعال و با نشاط است که به دلیل کمبود امکانات و عدم هماهنگی و برنامه ریزی و تمرکز رهبری، حداکثر بهره برداری و بهره دهی از آن به عمل نیامده است.
برنامه های اجرایی آن شامل: « اقامه نماز جماعت و سخنرانی، پخش فیلم، افطاری در ماه رمضان و برپایی نمایشگاه کتاب» می شود.
« مرکز المهدی» توسط انجمن اسلامی دانشجویان ایرانی مقیم شهر گلاسکو اداره می شود. آن مرکز، مهمترین مرکز شیعه در کشور انگلستان به شمار می آید.
در این شهر مرکز نسبتاً بزرگی برای تجمع شیعیان به وجود آمده که به وسیله انجمن اسلامی دانشجویان ایرانی اداره می شود.
مرکز اسلامی انگلیس (لندن) در دسامبر 1995[22] تحت نظر «حجة الاسلام محسن اراکی»[23] تأسیس شده است. که البته ریاست این مرکز در حال حاضر به عهده حجه الاسلام آقای عبدالحسین معزی نماینده مقام معظم رهبری است.
موسسه مذکور زمینه های مذهبی، آموزشی و ارشاد (راهنمایی اجتماعی) را برای عموم، به شرح موارد ویژه ذیل، فراهم آورده است:
1. فعالیت های دینی
«مرکز» به وسیله علمای فاضل خود، پاسخگوی طالبین در زمینه های گوناگون اسلام است.
مسائل و موضوعات اجتماعی، اقتصادی و زندگی خانوادگی را «که به طور کامل و دقیق مورد رسیدگی قرار می گیرند» برای کمک عملی و جامع بر اساس نیازهای فردی همه متقاضیان ارائه دهند.
این مرکز عهده دار آگاهی دادن و مشاوره در باب ازدواج، تدفین، نماز، دعا، وصیت نامه، طلاق می باشد.
2. برنامه های آموزشی و تربیتی
«مرکز اسلامی» در زمینه های مختلف آموزشی و دوره های کارآموزی در خصوص فراگیری رایانه، یادگیری زبان (عربی، فارسی و غیره)، عکاسی، خوشنویسی ، و هنر های ظریفه فعالیت می کند و تسهیلات کافی و مناسب در اختیار علاقمندان مطالعات قرآنی، فقه، علم اخلاق، فلسفه، منطق و عرفان، قرار می دهد.
3. بخش تحقیقات اسلامی
این بخش نقش مهمی در تحقیقات و تجزیه و تحلیل همه موضوعاتی که به اسلام مربوط می شوند، به عهده دارد و ارتباط و همکاری خوبی میان موسسات اسلامی دانشگاه ها و مراکز آموزشی بریتانیا و سایر نقاط ایجاد کرده است.
محققان و اندیشمندان در زمینه های فلسفه، الهیات، تاریخ اسلام، عرفان و تفسیر دست به انتشارات فراوانی زده اند، آن ها به بررسی همه جانبه ای درباره فلسفه و مذهب (از جنبه تطبیقی) اشتغال دارند. به همین خاطر، کتاب های در دست انتشار نظیر «اخلاق در قرآن» ، «ارشاد روحانی» و «هنر اسلامی» کوشش قابل ملاحظه ای را به انجام می رساند. فعالیت یاد شده کمک ارزشمندی به جهان دانش و آموزش می کند.
جریان مذکور تا افزودن گنجینه ای وسیع به مطالعات اسلامی ادامه دارد. کتابخانه ای تحقیقاتی با بیش از سه هزار جلد کتاب وجود دارد، که متناوباً حدود پنجاه مجله، خبرنامه و گاهنامه در موضوعات مختلف مطالعات اسلامی دریافت می کند.
« هوم پیج»[24] مرکز نیز در دسامبر 1996[25] افتتاح شد که شامل گزارش های حقوقی، سیاسی، اخلاقی، و فلسفی نظیر نظریات دانشمندان و اندیشمندان مذهبی مشهور جهانی است. همچنین پاسخگویی به سوالات مربوط به انجام فرایض و تعهدات مذهبی، ساعات شرعی نقاط مختلف جهان و امور زناشویی نیز از طریق « هوم پیج» قابل دسترس است .
نشانی « هوم پیج» عبارت است از «http: //www.ic-el.org»[26]
4. توزیع و انتشارات
مرکز اسلامی انگلیس دارای گروهی از کارکنان با صلاحیت بالا در ارتباط با انتشارات و توزیع در امور چاپی، رایانه ای و سمعی و بصری به زبان های انگلیسی، فارسی و عربی است.
«مرکز» ماهنامه ای به زبان عربی تحت عنوان «موضوعات اسلامی»[27] منتشر می سازد : « مرکز» در نظر دارد در آینده نزدیک نه تنها این ماهنامه گرانبها را به زبان انگلیسی و فارسی به چاپ رساند، بلکه تعداد زیادی نشریه ادواری در زمینه های مختلف اسلامی، انتشار دهد.
«مرکز» نقش خود را به صورت «واحد توزیع کننده» بسیاری از روزنامه ها و مجلات دینی و فرهنگی نیز ایفاء می کند.
5. کتابفروشی
«مرکز اسلامی» دارای کتابفروشی اختصاصی شامل تعداد زیادی کتاب، کتابچه، نشریه، نوار و صفحات صوتی، تصویری و رایانه ای می باشد که از قیمت نازلی برخوردارند.
علاوه بر آن پوستر، تقویم، صنایع دستی و آثار هنری اسلامی نیز به فروش می رسند.
6. موسسات وابسته مرکز اسلامی انگلیس
تعداد زیادی موسسه فرعی زیر نظر مرکز اسلامی فعالیت می کند که عبارتند از : دارالقرآن، موسسه مطالعات اسلامی، بخش خواهران، کانون جوانان الفجر، که در ذیل به تشریح هر یک پرداخته شده است:
الف) دارالقرآن Abode of Quran کانون قرآن در سال 1997[28] به منظور ترویج، تبلیغ و حفظ قرآن کریم و تعالیم آن ایجاد شده و همه ساله مسابقات حفظ و قرائت قرآن را برگزار می کند. دارالقرآن، قبلاًَ از تلاوت قرآن و بیانات آقای دکتر محمد حسین طباطبایی (جوانترین قاری حافظ قرآن – در سن 6 سالگی) بهره مند شده است. «دارة القرآن»[29] عنوان پایگاه مفید در اینترنت با نشانی :http://www.quraan.org[30] دارد که متن کامل قرآن و تفسیر را تحت عنوان المیزان[31] به زبان های مختلف نمایش می دهد.
دارالقرآن « اولین، نمایشگاه قرآن مجید» را در مرکز اسلامی لندن در 21 الی 23 نوامبر 1998[32] به نمایش می گذارد.
ب) موسسه مطالعات اسلامی: [33] در سال 1997 [34]برای تعیین هویت و تحقیق عینی مسائل مهم مربوط به مسلمانان تأسیس شد.
به همین منظور« موسسه» دو نمایش بی نظیر به شرح زیر برگزار کرده است:
- ابعاد شخصیت امام خمینی (در ماه ژوئن 1998)[35]
- هویت مسلمانان در قرن بیست و یکم، چالش نوگرایی (31 اکتبر الی اول نوامبر 1998)
سومین گرده همایی پیرامون «هنر، فرهنگ و تمدن اسلامی» در آوریل 1999 برپا می شود.
نشانی[36] اینترنتی موسسه مطالعات اسلامی: http:///www.islamic- studies.org [37] است که از همه اندیشمندان، دانشگاهیان و محققانی که مایل به ارتقاء دانش خود هستند برای استفاده از برنامه های فوق استقبال می کند.
ج) بخش خواهران: این بخش که واحد مستقلی است برای تأمین نیازهای بانوان به وجود آمده است، بخش موثر اجرایی مرکز اسلامی است که توانسته است عده کثیری از خواهران را برای شرکت در فعالیت هایی نظیر : «ورزش اختصاصی بانوان، همایش های ایام خاص، فعالیت های فوق برنامه و دوره های آموزش برای قشر بانوان جوان»، جذب کند.
بخش خواهران در نظر دارد معیار های جدیدی را برای سفرهای زیارتی اماکن مقدسه، حج (تمتع و عمره) اقتباس و به مرحله اجرا بگذارد.
د) کانون جوانان الفجر: در اوایل سال 1998 [38] تأسیس یافته، تفریحات سالم و برنامه های ورزشی جوانان را سازمان می دهد، در ارتباط با توسعه و پیشرفت دانش مذهبی قشر جوان در محیطی است که پیوند عشق و برادری را در میان آنان تقویت می کند. کانون یاد شده بیش از هزار عضو فعال (دختر و پسر جوان) دارد. عضویت آن برای همگان آزاد است.
ه) تشکیلات داخلی مرکز اسلامی انگلیس: «مرکز اسلامی انگلیس» از چهار معاونت «فرهنگی»، «پژوهشی»، «هماهنگی»، «حوزه و اعزام» تشکیل شده که هر کدام وظایف خاص خود را دنبال می کنند.
برپایی سمینار، نمایشگاه و اردو، برقراری ارتباط با انجمن های اسلامی و دانشگاه ها، تهیه دائرة المعارف از پایان نامه های دانش آموختگان دانشگاه های اروپا و آمریکا درباره امام و انقلاب[39] اسلامی از فعالیت های مستمر آن مرکز است. و در راستای تقویت معاونت پژوهشی، موسسه های تحقیقاتی به نام «موسسه مطالعات اسلامی» یا مدیریت حجة الاسلام سعید عاملی» تأسیس شده است.
مرکز فوق در زمینه امور تبلیغی با استفاده از روحانیون بومی و طلاب اعزامی از ایران، مراکز اسلامی اروپا و آمریکا را در حد مقدور یاری می رساند.
کمیسیون حقوق بشر اسلامی نهادی است حقوقی و اسلامی که در سال 1997پایه ریزی شده است. این کمیسیون که محور اصلی اهداف آن تحقیق و پژوهش و دفاع از حقوق مسلمانان اعلام گردیده، از یک سو سازمان ها و جوامع مسلمان و از سوی دیگر با سازمان های حقوق بشری غیر اسلامی و مقامات قضائی و حقوقی در انگلیس به فعالیت مشغول است.کمیسیون که اهداف خود را برگرفته از احکام و دستورات قرآن کریم اعلام می دارد، در احقاق حقوق آحاد مسلمانان در انگلستان که به هر ترتیب مورد آزار، تعقیب و تهدید واقع شوند، کار مشاوره، تهیه گزارش و تسلیم گزارش به نهاد های دولتی (اعم از قضایی، سیاسی و امنیتی) و سازمان های بین المللی را انجام و در صورت لزوم با رسانه ای کردن مسئله به بازتاب و انتشار آن همت می گمارد.
از مهمترین موضوعات در دست تحقیق و انتشار کمیسیون بحث جنایات جنگی، تبعیض نژادی، مبارزه با رواج اسلام ترسی و پروژه انتظارات مسلمانان از دولت بریتانیا را می توان نام برد. علاوه بر مسلمانان انگلیس پروژه هایی در کشور های موریس، چچن، ترکیه، فلسطین، چین و نیجریه نیز در دست انجام دارد. در این پروژه ها موضوع زندانیان سیاسی و عقیدتی، تبعیض دینی، تعقیب و شکنجه و نقض حقوق مدنی در آن کشورها مورد تحقیق و گزارش قرار می گیرد.
این کمیسیون که با مسئولیت یک هیات امنای پنج نفره به ریاست آقای مسعود شجره (ایرانی) فعالترین و معتبرترین نهاد حقوق بشری و مدافع حقوق مسلمانان در بریتانیا شناخته شده و تاکنون بالغ بر 2300 زندانی مسلمان را آزاد کرده، همواره در صف مقدم دفاع ملت مظلوم فلسطین و اعتراض به تهاجم نظامی آمریکا و انگلیس به عراق و دیگر کشور های اسلامی ایستاده است. آدرس الکترونیکی کمیسیون حقوق بشر اسلامی www.ihrc.org می باشد.[41]
در دهه اخیر «مرکز اسلامی انگلیس» و «بنیاد الخویی» اقدام به تأسیس حوزه های علمیه برای تربیت طلاب در لندن و برخی شهرهای دیگر کرده اند. برخی از حوزه های بریتانیا عبارتند از: حوزه امام حسین (ع) در لندن (وابسته به مرکز اسلامی انگلیس)، مدرسه شهرستانی (لندن)، جامعه المنتظر (منچستر)، حوزه الخویی (لندن که در حسینیه استنمور دایر است) و حوزه المهدی بیرمنگهام (وابسته به سازمان حوزه ها)، حوزه علمیه القائم ( به سرپرستی آقای ظفر عباس)
درگزارشی آمده است: که آقای دکتر سید محمد علی شهرستانی دانشگاهی برای شیعیان به نام «دانشگاه جهانی اسلامی» تأسیس کرده است.[43]
دانشگاه لندن[44] طرح ایجاد «گروه مطالعات شیعه شناسی» در دانشگاه لندن تهیه شده است. بر اساس این طرح، در بخش تاریخ دانشکده « آفریقا و شرق شناسی»[45] آن دانشگاه کرسی مطالعات و تحقیقات ایران و دنیای تشیع تشکیل شده و به فعالیت های : آموزش، انتشارات، ارتباط با دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی و تشکیل جلسات سخنرانی و برگزاری همایش خواهد پرداخت.
مهمترین نتایج بهدستآمده از این نوشتار عبارتاند از:
1. ارقام و آمار موجود حاکی از آن است که حدود دویست هزار نفر شیعه در بریتانیا زندگی می کنند. سازمانهای «هندی- آفریقایی تبار» بالاترین میزان از نظر تعداد و اعضاء و برتری تشکیلات، را به خود اختصاص داده اند.
2. مراکز اردوزبان شیعی فراوانی در انگلستان وجود دارند که شاید مهمترین آنها سازمان مربوط به خوجههای هندی است.
3. مراکز عربزبان نیز در انگلستان فعالیتی گسترده دارند که یکی از مهمترین آنها مؤسسه آیت الله خویی (ره) است.
4. عالمان شیعی فارسیزبان نیز در انگلستان بنا به ظرفیت و شرایط موجود اقداماتی در خور، انجام داده اند که در این میان، آیت الله گلپایگانی (ره) از قدیمیترین آنهاست. فارسیزبانان در لندن، منچستر و گلاسکو فعالیت بیشتری دارند.
5. سازمان و مراکز شیعی تاکنون این حقیقت را درک نکرده اند که اختلافات گروهی، قومی و مذهبی ضربه پذیری آن ها را از دشمن به مراتب بیشتر کرده و باعث می شود تا نتوانند به صورت امتی واحد عمل کنند. کثرت و تعداد آراء و عقاید، عملاً آن ها را از اتحاد دور ساخته و این چیزی است که غرب از آن استقبال می کند.
آینده مسلمانان به خصوص شیعیان جهان، خصوصاً در بریتانیا در گرو عامل «اتحاد» است. سازمان های شیعی تاکنون قادر به شناسایی معضلات و مشکلات جامعه اسلامی نبوده و عملاً نتوانسته اند راه حل مناسبی برای نسل جوان در بریتانیا ارائه کنند.
منابع فارسی
1- النباء، رجب، « دو چهره از اسلام»، غلامحسین ابراهیمی (کارشناس دفتر تحقیقات اسلامی)، نشریه اسلام و غرب، بی نا، بی جا، ش21، اردیبهشت 1378ش.
2- جلالی، احمد، کرسی های زبان و فرهنگ ایران در دانشگاه های انگلستان، انتشارات نامه فرهنگ، بی جا، سال چهارم، شماره اول، سال 1377ش.
3- دانشمند، محسن، «طرح پیشنهادی ایجاد گروه مطالعات شیعه شناسی در دانشگاه لندن»، انتشارات اداره کل هماهنگی های امور فرهنگی وزارت خارجه- سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بی جا، 1377 ش.
4- دربندی، سید محمد رضا، «گزارش سفر به انگلستان و سوئد»، انتشارات اداره کل امور فرهنگی ایرانیان خارج از کشور – سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بی جا، دی ماه 1370 ش.
5- رضا، محمداس، «اسلام در بریتانیا»، سید مجید روئین تن، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی بین المللی، بی جا، بی تا.
6- سلیمانی، محسن، «گزارش مربوط به نامه ش 479 مورخ 2/4/71 شمسی»، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی- دبیرخانه اداره کل اروپا و امریکا، بی جا، 1371 ش.
7- صدر، سید حسین،(معاونت بین المللی مجمع جهانی اهل بیت (ع))، «گزارش سفر به انگلستان»، انتشارات مدیریت آمار و اطلاعات، بی جا، بهمن 1382 ش.
8- عامری، علی اصغر، «گزارش سفر به انگلستان»، انتشارات سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بی جا، 1379ش .
9- وزیری، فهیمه ، اسلام و مسلمانان در انگلستان، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم، 1383ش.
10- هندیان، زهرا، «نگاهی به وضعیت فرهنگی- تبلیغی انگستان»، (طلایه)، انتشارات اداره کل اعزام مبلغ به خارج از کشور، زمستان 1377 ش. گزارش 77/105 و 3347.
11- .............، اسلام و جهان، انتشارات بولتن سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بی جا، 1375 ش.
12- .............، گزارش وضعیت مسلمانان بریتانیا، انتشارات اداره کل اروپا و امریکا، بی جا، 1380ش .
13- .............، گزارش وضعیت مسلمانان بریتانیا، انتشارات رایزنی های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در انگلستان، بی جا، 1380 ش.
منابع انگلیسی
-Great Britain, Microsoft, Encarta, 99 Encyclopedias 1
ترجمه عالم کفعمی خراسانی، سازمان فرهنگ اسلامی- اداره کل اروپا و امریکا، تهران، 1380ش
منابع اینترنتی
1- سایت دارة القرآن:http:// www.quraan.org
2- سایت فدراسیون جهانی شیعیان اثنی عشری (خوجه ها) www.world-federation.org
3- سایت کمیسیون حقوق بشر اسلامی www.ihrc.org
4- سایت مرکز اسلامی لندن E-mail: icel@ic-el.org
5- سایت موسسه مطالعات اسلامی http://www.islamic-studies.org
6- سایت هوم پیج http://www.ic-el.org
[1] . النباء، رجب، «دو چهره از اسلام»، ترجمه ی غلامحسین ابراهیمی، (کارشناس دفتر تحقیقات اسلامی)، نشریه اسلام و غرب، بی نا، بی جا، ش 21، اردیبهشت 1378، ص 25.
[2] . رضا، محمداس، «اسلام در بریتانیا»، ترجمه ی سید محمد روئین تن، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی بین المللی، بی جا، بی تا، ص 40.
[3] . همان.
[4] . برگرفته از گزارش «گذاری بر اوضاع فعلی شیعیان در انگلستان و روش های ایجاد ارتباطات بازرگانی بین گروهی از این طایفه با جمهوری اسلامی ایران»، موضوع نامه دستنویس آقای محمد مهدی محمدی (رئیس دبیرخانه دائمی مجمع جهانی) به جناب آقای حجازی (مدیر کل محترم اطلاع رسانی مجمع جهانی اهل بیت (ع) )، مورخ 16/7/1380. به نقل از وزیری، فهیمه، اسلام و مسلمانان در انگلستان، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم، 1383، ص 50.
[5] . [5]از تسهیلات و امکانات مراکز فوق، سایر شیعیان (غیر فارسی زبان) نیز بهره مند می شوند.
[6] . همان، «انجمن اسلامی دانشجویان ایرانی» است.
[7] . The World Federation of Koja Shia Isna- Ashari Muslim Communication (KSIMC)
[8] . سایت فدراسیون جهانی شیعیان اثنی عشری (خوجه ها)
www.world – federation.org
[9] . محفل علی (ع) رسماً تحت عنوان اختصاری «SICEM» (مرکز شیعیان اثنی عشری) به ثبت رسیده و از تسهیلات شورای اسلامی اروپا (Council) استفاده می کند. به نقل از هندیان، زهرا، «نگاهی به وضعیت فرهنگی – تبلیغی انگلستان»، (طلایه)، انتشارات اداره کل اعزام مبلغ به خارج از کشور، زمستان 1377، ش 77/105.
[10] . عامری، علی اصغر، گزارش سفر به انگلستان، انتشارات سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بی جا، 13/3/ 79، ص 5.
[11] . –، «گزارش وضعیت مسلمانان بریتانیا»، انتشارات اداره کل اروپا و امریکا، بی جا، 27/7/1380، ضمیمه نامه ، ش 281/ن ل.
[12] . Esnen
[13] . هندیان، زهرا، همان، گزارش 3347.
[14] . سلیمانی، محسن، (گزارش مربوط به نامه ش 479 مورخ 2/4/71)، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیر خانه اداره کل اروپا و امریکا، بی جا، 3/5/71، شماره 1336. ضمناً در گزارش آمده است برنامه افتتاح با پیام آیت الله خویی توسط حجة الاسلام میلانی آغاز و با سخنرانی حجة الاسلام مهاجرانی به زبان انگلیسی و ادامه برنامه به وسیله فرزند آیت الله خویی به زبان عربی انجام و در انتهای مراسم، گروهی خردسال به اجرای سرود پرداخته و با برپایی نماز جماعت و صرف ناهار خاتمه یافت.
[15] . دربندی، سید محمد رضا، «گزارش سفر به انگلستان و سوئد»، اداره کل امور فرهنگی ایرانیان خارج از کشور، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بی جا، دی 1378، ص 57. (البته در این گزارش نام آیت الله بجنوردی به عنوان مسئول موسسه آیه الله خویی ذکر گردیده است.
[16] . Al-KHOEI FOUNDATION, Concept and Project, 1992.
[17] . از قبیل تأمین مسکن، ارائه مسکن ارزان و یا کمک های مالی.
[18] . ایالت ویلز.
[19] . -، اسلام و جهان، انتشارات برلتن سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بی جا، 1375 ش، ش 1، ص 32.
[20] . ISLAMIC UNIVERSAL ASSOCIATION
[21] . Islamic center England- London(ICEL) first published by book extra, great biritain,1998,ISBN:190560208
ترجمه عالم کالفعمی خراسانی، انتشارات سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی- اداره کل اروپا و امریکا، تهران، 8/8/1380، ص 20.
[22] . آذر، 1374ش.
[23] . ایشان مدیریت این مرکز را نیز به عهده دارند.
[24] . Home page
[25] . آذر 1375.
[26] . سایت هوم پیج
home page: http://www.ic-el.org
[27] . Islamic Affairs
[28] . 1376 ش.
[32] . 1377 ش.
[33] . The Institute of Islamic studies [IIS].
[34] . 1376 ش.
[35] . 1377 ش.
[36] . نشانی مرکز اسلامی انگلیس- لندن. Islamic Center England – London
14.Maida Vale, London w9 IQB, UK
p.o BOX:B 148, London NW. 67 ZS
Tel: (44) 171 – 6045500
Fax: (44) 171-6044898
E-mail: icel @ ic- el.org
[37] . سایت موسسه مطالعات اسلامی
http:///www.islamic- studies.org
[38] . 1377 ش.
[39] . تاکنون بیش از 90 جلد تهیه شده است.
[40] . Islamic Human Right Commicion- IHRC
[41] . سایت کمیسیون حقوق بشر اسلامی www.ihrc.org
[42] . -، «گزارش وضعیت مسلمانان بریتانیا»، انتشارات رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در انگلستان، بی جا، 27/7/1380ش، ضمیمه نامه ش 281/ن ل.
[43] . صدر، سید حسین، معاونت بین المللی مجمع جهانی اهل بیت (ع)، (مصاحبه در انگلستان)، انتشارات مدیریت آمار و اطلاعات، بی جا، بهمن 1382، ص 40.
[44] . دانشمند، محسن، «طرح پیشنهادی ایجاد گروه مطالعات شیعه شناسی در دانشگاه لندن»، انتشارات اداره کل هماهنگی های امور فرهنگی وزارت خارجه – سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ، بی جا، 30/4/77 (ضمیمه نامه 1326/743 مورخ 22/4/77.
[45] . SOAS